• Analiza i synteza :
  Analiza - dokonywanie rozkładu całości na poszczególne elementy składowe,
  Synteza - dokonywanie scalania poszczególnych elementów w całość,
• Dostosowanie wymagań – egzekwowanie wiedzy i umiejętności, które uwzględniają możliwości i ograniczenia dziecka, a więc słabe oraz mocne strony rozwoju dziecka,
• Dyslalia –  zaburzenia mowy polegające na nieprawidłowej  realizacji fonemów, wg zazwyczaj ustalonych norm społecznych spowodowane wadami w ukształtowaniu lub uszkodzeniu organów artykulacyjnych (takich jak  wargi, zęby,  język  czy  podniebienie) dotyczące tylko aspektu artykulacyjnego języka.
• Gaworzenie – odruch warunkowy, jest wynikiem dojrzewania pól asocjacyjnych mózgu w zakresie sprzężenia słuchowo – ruchowego. Polega na wielokrotnym powtarzaniu przez dziecko i naśladowaniu dźwięków mowy. W gaworzeniu pojawia się bardzo duże bogactwo artykułowanych dźwięków. Dziecko łączy kilka identycznych dźwięków (sylab) i wypowiada je w ciągach, które mogą brzmieć na przykład jak bababa, mamama. Choć opisując gaworzenie mówimy teraz o świadomych zabawach głosowych podejmowanych przez niemowlę, na tym etapie nie możemy w żadnym wypadku mówić o świadomym mówieniu przez dziecko. Nawet wówczas, gdy będzie ono wypowiadało krótkie ciągi sylabowe, które brzmieć będą podobnie jak bardzo oczekiwane przez najbliższych słowa: mama, baba, prób tych nie należy uznawać za świadome posługiwanie się wyrazem.
• Grafomotoryka - inaczej nazywana lokomocją małą to prawidłowa sprawność manualna rąk przejawiająca się właściwym tempem wykonywanych czynności i właściwą precyzją ruchów dłoni i palców.
• Giełkot – zaburzenia maja charakter stały, osoba mówi bardzo szybko, niedbale, nie ma świadomości, zaburzenie to ma źródło w czynnikach organicznych.
• Głużenie – Odruch bezwarunkowy (dźwięki wypowiadane nieświadomie przez dziecko; nie można ich traktować jako pierwsze przejawy mowy dziecka).
• Wokalizacje, które w rozwoju mowy dziecka pojawiają się ok 2 miesiąca życia. To samogłoskowe dźwięki – aa, uu, oo, a czasem połączenie spółgłosek i samogłosek przypominające sylabę – np. guu.
• Dźwięki te są bardzo podobne do dźwięków mowy, dlatego często są błędnie, traktowane jako początek świadomego procesu mówienia. Na uwagę zasługuje fakt występowania tej formy prewokalicznej u wszystkich dzieci, nawet z ciężkimi wadami słuchu (głuchych i niedosłyszących).
• Infantylizm - jest przejawianiem się u dzieci starszych cech, zachowań, postaw, które są typowe dla dzieci młodszych,
• Jąkanie –  zaburzenia koordynacji między pracą mięśni oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych; przyczyny jąkania: traumatyczne przeżycie, napięcie nerwowe, rozpoczęcie przedszkola i szkoły podstawowej, okres dojrzewania. Objawy: 1. somatyczne w pierwszym stadium powtarzanie sylab najczęściej nagłosowych w drugim albo wielokrotne i szybkie powtarzanie  sylab, albo ściskanie i przeciąganie spółgłoski lub samogłoski w trzecim dodatkowe współruchy. 2. psychiczne m.in. lęk przed mówieniem, zamilknięcie.
• Koordynacja wzrokowo-ruchowa – współdziałanie funkcji wzrokowych i ruchowych, współpraca oka i ręki,
• Labilność emocjonalna  oznacza chwiejność emocjonalną, łatwe przechodzenie do stanów skrajnych emocjonalnie, szybkie i częste zmiany emocji.
• Lateralizacja -  inaczej stronność, asymetria czynnościowa prawej i lewej strony ciała ludzkiego, która wynika z różnic w budowie i funkcjach obu półkul mózgowych. Wyraża się np. większą sprawnością ruchową prawych kończyn niż lewych, a także rejestrowaniem przez mózg większej liczby bodźców zmysłowych dochodzących z jednej strony ciała,
• Lateralizacja niejednorodna (skrzyżowana) – nie ma wyraźnej dominacji jednej strony nad drugą (np. gdy leworęczność występuje razem z prawoocznością i prawonożnością lub praworęczność z lewoocznością i prawonożnością). Istnieją różne kombinacje dominacji,
• Leworęczność ukryta – używanie podczas pisania prawej ręki, podczas gdy w rzeczywistości lewa ręka jest wiodąca,
• Mutyzm –tajemnicze zjawisko psychiczne, zdarza sie że dzieci pod wpływem traumatycznych przeżyć przestają mówić; trudno znaleźć jego przyczynę. Mutyzm jest definiowany jako brak lub ograniczenie mówienia (ekspresji oralnej) przy zachowaniu rozumienia mowy i możliwości porozumiewania się za pomocą pisma. Mutyzm może występować bez stwierdzanych zaburzeń w budowie i funkcji narządów mowy utrudniających dziecku poprawne mówienie, tj. gdy nie ma zaburzeń artykulacyjnych.
• Mutyzm wybiórczy –  zaburzenie wieku dziecięcego, charakteryzujące się stałą odmową mówienia w co najmniej jednej sytuacji społecznej (np. wprzedszkolu), a poza tą sytuacją dziecko prawidłowo mówi i rozumie. Zaburzenie wiąże się z innymi zaburzeniami mowy i nieśmiałością. Pojawia się między 3 a 5 rokiem życia i najczęściej przemija w ciągu kilku tygodni lub miesięcy.
• Niedokształcenie mowy o typie afazji -
• Ofigofazja – zespół zaburzeń mowy u osób z upośledzeniem umysłowym. Z upośledzeniem lekkim zaburzenia są nieznaczne, widac trudności w sprawnym mysleniu, z głębszymi upośledzeniami umysłowymi – znaczne opóźnienie mowy.
• Orientacja przestrzenna – orientacja w lewej i prawej stronie ciała oraz w kierunkach przestrzeni: w lewo, w prawo, wyżej, niżej, w przód, w tył,Prozodia – całość brzmieniowych właściwości mowy, do których należą: akcent,intonacja i iloczas, kształtujące głoskowy, sylabiczny i wyrazowy ciąg wypowiedzi.
• Percepcja słuchowa jest to zdolność do odbioru dźwięków, ich rozpoznawania i różnicowania, jest jedną z podstawowych funkcji psychofizycznych, biorących udział w czynności czytania i pisania,
• Percepcja wzrokowa - analiza i synteza wzrokowa, postrzeganie i różnicowanie kształtów, rejestracja położenia przestrzennego elementów.
• Praksja – zdolność do wykonywania ruchów celowych, charakterystycznych dla gatunku ludzkiego,
• Przeciętny poziom rozwoju - stopień rozwoju właściwy dla danej grupy wiekowej,
• Rozwój psychoruchowy – całość procesów psychicznych (intelektualnych, orientacyjno-poznawczych oraz motorycznych), rozwijających się harmonijnie,
• Rozwój psychoruchowy nieharmonijny (dysharmonijny) – zakłócenia tempa rozwoju poszczególnych sfer (procesów orientacyjno-poznawczych oraz motorycznych), np. niektóre sfery rozwijają się w przeciętnym tempie, podczas gdy inne rozwijają się z opóźnieniem lub przyspieszeniem,
• Rozwój psychoruchowy zaburzony – zakłócenia rozwoju ze względu na tempo (rozwój opóźniony, przyspieszony), rytm rozwoju (częściowo opóźniony lub/i przyspieszony) oraz dynamikę (rozwój nierównomierny w kolejnych okresach życia, o różnym tempie),
• Ryzyko dysleksji – obecność symptomów dysharmonijnego rozwoju psychoruchowego dziecka, które zapowiadają wystąpienie dysleksji rozwojowej,
• Sprawność manualna  –  rozwój motoryki rąk, sprawność rąk w zakresie pisania, rysowania, wycinania nożyczkami, zapinania guzików, nawlekania koralików itp.
• Terapia pedagogiczna – specjalistyczne zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, prowadzone różnymi metodami i technikami, które mają na celu usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych i wyrównanie deficytów rozwojowych,
• Wada wymowy – (inaczej wady artykulacyjne) są tylko jednym z rodzajów zaburzeń mowy a określa sie je mianem dyslalii; wymowa danej osoby jest wtedy wadliwa gdy rózni sie od wymowy danej grupy. Wada wymowy dotyczy zaburzeń dźwiękowej strony wypowiedzi (elizje, zniekształcenia głosek , substytucje)
• Zaburzenie mowy – wszelkie patologiczne zjawiska występujące w procesie nadawania i odbioru począwszy od prostych wad wymowy do całkowitej niemożności mówienia; wywołane są czynnikami endogennymi i egzogennymi.
• Zajęcia dydaktyczno-wychowawcze – przeznaczone są dla uczniów mniej zdolnych, zaniedbanych środowiskowo i dydaktycznie,
• Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne – zwykle prowadzone w szkole przez nauczyciela terapeutę, a bazujące na usprawnianiu funkcji zaburzonych (korekcja) oraz na wspomaganiu funkcji dobrze się rozwijających (kompensacja), które mogą być wsparciem dla funkcji zaburzonych lub w razie potrzeby je zastąpić.

Literatura:
Logopedia, pod red. T. Gałkowskiego i G. Jastrzębowskiej, Opole 2001.
I. Styczek: Logopedia, Warszawa, PWN 1980.
L. Kaczmarek: Nasze dziecko uczy się mowy, Wyd. Lubelskie, Lublin